Omnibus: EU-parlement remt afbraak van zorgplichtwet en democratie na politieke chantage EVP
Bij de stemming over het Omnibus I –pakket eerder vandaag, stemde een meerderheid in het EU-parlement tegen de verregaande afzwakking van Europese zorgplichtwet. Die wet moet grote Europese bedrijven verantwoordelijk houden voor schendingen van mensenrechten en milieuschade in hun wereldwijde toeleveringsketens. EU-parlementsleden zullen zich nu in november opnieuw moeten buigen over de tekst. De Belgische coalitie voor corporate accountability roept parlementsleden op om de effectiviteit van de zorgplichtwet te vrijwaren en te tonen dat vandaag méér was dan uitstel van executie.
Het afgewezen voorstel kwam er onder druk van machtige multinationals en politieke chantage: het christendemocratische EVP dreigde samen te werken met extreemrechtse fracties als haar voorwaarden niet werden aanvaard. De top van de sociaaldemocratische en liberale fractie zwichtte, maar wordt nu teruggefloten door een deel van de parlementsleden, die een signaal geven tegen politieke chantage en de uitholling van de zorgplichtwet. Zo staat nu de deur open voor een verbetering - of verdere afzwakking - van de parlementspositie.
De voorgestelde aanpassingen in de wet, geforceerd door de EVP, betreffen onder meer:
- Het EU-wijde regime voor burgerlijke aansprakelijkheid dat een lappendeken van verschillende regels in de 27 lidstaten moest vermijden zou geschrapt worden. Dit maakt het voor slachtoffers wereldwijd veel moeilijker om wangedrag door bedrijven aan te klagen voor een rechtbank in de Europese Unie en het vergroot de juridische onzekerheid voor alle partijen.
- Bedrijven zouden ook niet langer verplicht worden om een klimaatstrategie in de praktijk te brengen.
- En het aantal bedrijven voor wie de wet geldt, zou opnieuw met 70% worden verminderd.
“Deze verwerping toont dat heel wat parlementsleden niet bereid zijn de afbraak van Europese waarborgen op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieu goed te keuren.”, zegt Sophie Wintgens, beleidsmedewerker bij CNCD-11.11.11. “Achter de zogenaamde ‘administratieve vereenvoudiging’ gaat in werkelijkheid een regelrechte afbraak van de zorgplicht schuil.”
Onderhandelingen met Europese Raad en Commissie kunnen pas van start gaan nadat het parlement haar positie bepaalt. Sarah Vaes, beleidsmedewerker bij Oxfam België: “We roepen de parlementsleden op: behoud de EU’s geloofwaardigheid en lever iets af dat ook effectief kan bijdragen aan duurzame waardeketens. Herstel het geharmoniseerd aansprakelijkheidsregime, klimaatverplichtingen voor bedrijven en het vermijdt verdere afzwakking van de kernelementen van deze broodnodige wet.”
Achtergrond:
- De EU-richtlijn inzake zorgplicht van bedrijven, ofwel de ‘Corporate Sustainability Due Diligence Directive’ (CSDDD) is een van de centrale duurzaamheidswetten van de EU. De richtlijn verplicht grote bedrijven om de negatieve impact op mensenrechten en het milieu in hun waardeketen in kaart te brengen, en actie te ondernemen om deze te voorkomen, te stoppen en herstellen. De wet moet slachtoffers toelaten bedrijven verantwoordelijk te stellen in het geval van wangedrag. De richtlijn is een cruciaal onderdeel van het EU-beleid voor duurzame ontwikkeling en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
- De CSDDD is van kracht sinds 25 juli 2024. Op 26 februari 2025 publiceerde de Europese Commissie een nieuw wetsvoorstel, het zogenaamde ‘Omnibus I’-pakket dat onder meer de zorgplichtwet verregaand wil afzwakken. Op 23 juni klopte de Raad haar positie over Omnibus I af, met voorstellen voor nog drastischere afzwakkingen. Op 13 oktober werd de positie van het parlement goedgekeurd in de juridische commissie van het Europees Parlement. Op vraag van progressieve parlementsleden moest het voltallige parlement zich uitspreken over een bevestiging dan wel verwerpen van die positie.
- De coalitie van het Belgische middenveld veroordeelt met klem deze aanpak van de Commissie ronde de Omnibus-wet. In april bracht ze een gezamenlijk statement uit waarin we onze standpunten uiteenzetten.
De Belgische werkgroep ‘Corporate Accountability’ is een coalitie van een twintigtal Belgische maatschappelijke organisaties waaronder de twee koepels van internationale solidariteit 11.11.11 en CNCD-11.11.11, de drie Belgische vakbonden (ACLVB-CGSLB, ACV-CSC, ABVV-FGTB) en diverse ngo's en mensenrechten- en milieuorganisaties. Ze pleiten samen voor een effectieve zorgplichtwetgeving op internationaal, Europees en Belgisch niveau.
Beleidsmedewerkster Sarah Vaes is beschikbaar voor verdere toelichting.
